Wiadomości z Zabrza

Most Wojciech w Zabrzu stał się oficjalnie zabytkiem województwa śląskiego!

  • Dodano: 2022-04-29 09:30

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach poinformował o wpisaniu Mostu zsypowego „Wojciech” w Zabrzu-Biskupicach do rejestru zabytków województwa śląskiego. Unikatowy obiekt stał się zabytkiem po długich bojach o wpis.

Most zsypowy (samowyładowczy) „Wojciech” zlokalizowany na linii kolejowej nr 301 w rejonie ul. Wojciecha Drzymały w Zabrzu-Biskupicach został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/961/2022 20 kwietnia 2022 roku.

O uznaniu mostu „Wojciech” w Zabrzu za zabytek poinformował w oficjalnym komunikacie Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach.  Na temat mostu zrobiło się głośno ponad dwa lata temu za sprawą właścicieli obiektu. Konstrukcja w Zabrzu-Biskupicach jest bowiem częścią linii kolei piaskowej, która należy do spółki Kopalnia Piasku Kotlarnia. W Internecie zaczęły krążyć informacje o zakazie fotografowania obiektu. Administratorzy serwisu Eksploratorzy otrzymali od spółki żądanie usunięcia zdjęć mostu ze swojego portalu.

Na Facebooku, miłośnicy kolei rozpoczęli w podobnym czasie zbiórkę podpisów pod petycją w sprawie ocalenia mostu przed możliwą rozbiórką, gdyż pojawiły się informacje o tym, że część liczącej 44 kilometry linii kolei piaskowej może uleć likwidacji. O interwencję wojewódzkiego konserwatora zabytków wnioskowały dwa stowarzyszenia – Towarzystwo Entuzjastów Kolei i Kolej na Śląsk. Jak widać – odnosząc sukces.

Most zsypowy „Wojciech” w Zabrzu wpisany do rejestru zabytków

Jak przypomina Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, most zsypowy „Wojciech” jest związany bezpośrednio z działalnością kopalni węgla kamiennego „Hedwigswunsch” (po 1945 roku funkcjonującej jako „Jadwiga”, a od 1948 r. jako kopalnia „Wincenty Pstrowski”) oraz linii kolei piaskowej (niem. Sandbahn), tzw. pyskowickiej kolei piaskowej należącej do 1945 roku do firmy „Sandbahngesellschaft der Gräflich von Ballestremschen und A. Borsigschen Steinkohlenwerke”, dostarczającej piasek podsadzkowy do kopalni. Powstał najpewniej między 1910 a 1913 rokiem.

Był jednym z kluczowych elementów infrastruktury punktu rozładunku piasku podsadzkowego w kopalni „Hedwigswunsch” oraz systemu transportu pyskowickiej kolei piaskowej. Linia została wybudowana latach 1911—1913, a więc most powstał najpewniej w tym samym okresie. Most wraz ze zbiornikiem piasku usytuowano przy istniejącym już szybie wentylacyjnym i transportowym „Euling” (początkowo określanym również „Holzschacht”, w czasach PRL-u jako „Wojciech”) pochodzącym z 1870 roku, kilkukrotnie pogłębianym w późniejszym okresie, a w 1913 roku przystosowanym do pompowania podsadzki. Tory mostowy i objazdowy umieszczono na sztucznych nasypach na zachód od szybu, pomiędzy nieistniejącym już wiaduktem nad linią kolejową „Presußagu” (19,950 km) oraz wiaduktem nad dzisiejszą ul. W. Drzymały (20,420 km). Stalowe konstrukcje zsypów szybów „Euling” oraz „Piaskowy III” dostarczyła huta „Laurahźtte” („ Huta Laura”) z Siemianowic Śląskich – czytamy w komunikacie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach.

Most „Wojciech” posiada konstrukcję stalową, nitowaną, jednotorową, jednoprzęsłową, rozpiętą na dwóch betonowych przyczółkach, z przęsłem kratownicowym z jazdą dołem. Elementy nośne konstrukcji mostu to dwie kratownice w kształcie wydłużonego trapezu, złożone z podwyższonego pasa dolnego (dwuteowniki), stalowych słupków (dwuteowniki), krzyżulców (dwuteowniki) i pasa górnego (dwuteowniki), połączonych nitami z wykorzystaniem blach. Konstrukcja pomostu z torowiskiem na podłużnicach podwieszona była na poprzecznicach połączonych ze słupkami kratownic.

Od góry obie kratownice połączono za pomocą tężników i wiatrownic. Prowadnice do samoczynnego wyładowywania skrzyń wagonów przymocowano do obu kratownic od strony wewnętrznej. Konstrukcja i parametry mostu, w tym długość i skrajnia, były ściśle podporządkowane obsłudze wagonów wyładowczych kolei pyskowickiej. Niemniej pod względem doboru konstrukcji jednoprzęsłowego dźwigara i struktury kratownicy most był zbliżony i zapewne wzorowany na oddanym do użytku w 1909 r. moście zsypowym szybu „CarnaII” w kopalni „Królowa Luiza”, obsługiwanym przez kolej przezchlebską.

Należy wskazać, że most „Wojciech” w swojej pierwotnej formie z 1913 r. istniał do początku lat 70. XX w., a jego parametry, dostosowane od początku od obsługi kolei normalnotorowej, zapewniły budowli użyteczność również w trakcie powojennej (po 1945 r.) rozbudowy państwowej sieci górnośląskich kolei piaskowych pod nazwą „Przedsiębiorstwo Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego” – wyjaśnia konserwator.

Co istotne, decyzja nie jest jeszcze prawomocna.

Przedstawiciele Stacji Pyskowice - Kolei Aglomeracyjnej dla GOP przypomnieli, że kopalnia zdążyła już wyciąć ostatnią pamiątkę w postaci piaskowej linii kolejowej, która była warta zachowania razem z mostem. Pozostawienie samej linii pozwoliłoby na stworzenie kolejnego atrakcyjnego obiektu dla rozwijającej się turystyki industrialnej oraz kolejowej w regionie.

Joanna ZegarlickaJoanna Zegarlicka
Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach/własne

Komentarze (2)    dodaj »

  • Słabo słabiutko

    Zabrze oczami mieszkańcaTrasy rowerowe ocena - 1!!!Ochrona zabytków ocena - 2Ekologia ocena - 1Zrównowarzenie budżetu - 1!!Ochrona zdrowia ocena - 4Budownictwo komunalne ocena - 1 !!!Drogi mosty ocena- 1Sport - 1!!Administracja ocena - 2Kultura ocena - 2

  • co?

    a kogo ta twoja "ocena" obchodzi.....

Dodaj komentarz

chcę otrzymać bezpłatny newsletter portalu Zabrze.com.pl.

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu.
Wydawca portalu nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Czytaj również