Układ technologiczny magazynu to w kwestii planowania współpracy poszczególnych stref przepływu towarów kluczowy temat. Staranne dobranie typu układu do specyfiki prowadzonych operacji logistycznych w danym miejscu, a także finalne zaprojektowanie go z uwzględnieniem odpowiednich warunków technicznych umożliwi najlepsze wykorzystanie przestrzeni w danym miejscu. Z pewnością przełoży się również na lepszą efektywność przepływu towarów. Jaką rolę w funkcjonowaniu poszczególnych stref magazynowych odgrywają wózki widłowe, które widzimy właściwie w każdym magazynie?
Czym jest układ technologiczny magazynu?
Pojęcie to w dużym uproszczeniu określa podział magazynu na poszczególne strefy magazynowe. Projektowanie układu technologicznego magazynu, które powinno się odbyć na długo przed zaplanowaniem finalnego obiektu, będzie miało znaczący wpływ na całokształt procesów logistycznych w przedsiębiorstwie. Aby odpowiednio dobrać układ technologiczny do przestrzeni magazynu, warto skupić się na samym produkcie. To właśnie jego dokładnie opisane fizyczne cechy, a także optymalne warunki przechowywania posłużą za punkt wyjścia do planowania układu technologicznego. Wiemy już, że proces ten wiążę się z wydzieleniem stref magazynowych. O jakich jednak strefach konkretnie mowa?
Najważniejsze strefy w magazynie
Na terenie każdego magazynu znajdują się 3 strefy krytyczne dla sprawnego funkcjonowania firmy logistycznej.
- strefa przyjęć w magazynie – miejsce, w którym następuje odbiór towarów, polegający najczęściej na rozładowaniu samochodów dostawczych.
- strefa magazynu – inaczej strefa składowania, czyli obszar, w którym materiały oczekują na dalszy transport do klientów lub pobranie do produkcji.
- strefa wydań – przestrzeń, w której produkty trzymane są zaraz przed wysłaniem w dalszą podróż; miejsce przygotowania ich do transportu i umieszczenia w pojazdach transportowych.
Każda ze stref może być położona nieco inaczej względem kolejnej. Na pierwszy rzut oka te drobne zmiany nie będą miały wpływu na efekt, jednak praktyka pokazuje, że jest odwrotnie. Jeśli dodać do siebie płynność przepływu towarów, a także przepływ ludzi na terenie magazynu i wreszcie maksymalną produktywność każdej strefy z osobna, otrzymujemy sporą liczbę zmiennych. A najlepszym wynikiem takowego równania będzie odpowiedni układ technologiczny magazynu oraz dostosowane do niego wózki widłowe w magazynie.
Strefy magazynowe a rola wózków widłowych
Stosowane środki transportu wewnętrznego będą miały spory wpływ na dobór układu technologicznego. W niektórych firmach korzysta się z przenośników i dźwignic, w innych z robotów i manipulatorów, jednak zdecydowanie najczęstszym środkiem transportu wewnętrznego są różnego rodzaju wózki widłowe w magazynie.
Strefy przyjęć i wydań to najbardziej zatłoczone obszary w każdym magazynie. Zadaniem operatorów wózków widłowych w tych miejscach jest załadunek lub rozładunek pojazdów transportowych. Tutaj transport bardzo często odbywa się na krótkich dystansach, dlatego oprócz wózków widłowych spalinowych lub elektrycznych ekonomiczne jest korzystanie z ręcznych wózków widłowych. Jeśli mamy do czynienia z magazynem w pełni zamkniętym, w każdej strefie możliwe jest używanie wyłącznie wózków o zasilaniu elektrycznym. Jeśli jednak mówimy o magazynie półotwartym, sprawdzą się również widlaki zasilane dieslem lub LPG. Strefa składowania w magazynie to z kolei zawsze największy obszar roboczy. Tutaj warto wspomnieć o 2 podstawowych sposobach składowania towarów w strefie magazynu:
- system rzędowy,
- system blokowy.
Pierwszy system zakłada, że towar powinien być umieszczany na paletach równolegle w rzędach. Dzięki temu możliwy jest łatwy dostęp do każdej palety z towarem w dowolnym momencie. Ze względu na dodatkową przestrzeń pomiędzy paletami towar zajmuje więcej przestrzeni w strefie. Drugi system z kolei zakłada układanie palet z materiałami jedna obok drugiej. Zyskujemy więcej przestrzeni, jednak rezygnujemy z dostępu do każdej palety z osobna. Wózki widłowe w magazynie powinny być więc dostosowane do budowy strefy magazynowania w obiekcie. Uniwersalnym rozwiązaniem będą np. wózki widłowe z masztem, które świetnie sprawdzają się w każdej ze stref z osobna.
3 najczęstsze typy układów technologicznych
Choć oczywiście potrzeby każdego przedsiębiorcy w branży logistycznej będą nieco inne, dla ułatwienia procesów mających na celu skuteczny wybór odpowiedniego układu technologicznego wyróżnia się 3 podstawowe typy układów podstawowych stref w magazynie.
- Układ przelotowy magazynu
Strefy ułożone w równej linii (od strefy przyjęć, przez strefę magazynu, aż po strefę wydań), tworzą jeden główny korytarz przelotowy; to klasyczne, standardowe rozwiązanie w magazynach.
Plusy: prostota i przejrzystość układu; szybkość transportu towarów; ograniczenie ryzyka popełnienia błędów; odrębność placów dla pojazdów dostarczających i odbierających towar.
Minusy: spora odległość, jaką musi przebyć towar, a także pracownicy od początku do końca układu, zwłaszcza w przypadku największych obiektów logistycznych; nie najlepszy sposób optymalnego wykorzystania przestrzeni.
- Układ kątowy magazynu
Podobnie jak w układzie przelotowym, tutaj również strefy przyjęć i wydań są oddzielone od siebie strefą magazynu, jednak znajdują się nie na przeciwległych końcach, ale na sąsiadujących ścianach obiektu.
Plusy: podobnie jak w przypadku układu przelotowego
Minusy: podobnie jak w przypadku układu przelotowego
- Układ workowy magazynu
Strefy przyjęć i wydań znajdują się obok siebie lub są ze sobą całkowicie połączone.
Plusy: szybki przepływ ludzi i towarów pomiędzy strefami przyjęć i wydań; optymalne wykorzystanie przestrzeni magazynu;
Minusy: ryzyko wystąpienia błędów w zarządzaniu towarami.
Nie ma oczywiście jednego najlepszego układu technologicznego, który będzie sprawdzał się we wszystkich przypadkach. Na optymalne rozwiązanie zawsze będą miały wpływ czynniki takie jak rodzaj składowanych towarów, cechy fizyczne budynku, wielkość inwestycji, obroty asortymentu, stosowane technologie transportowe czy wreszcie liczba pracowników. Nie ma jednak wątpliwości co do tego, że odpowiedni układ technologiczny magazynu oraz wózki widłowe w magazynie, w które przedsiębiorca zamierza inwestować to kwestie ściśle ze sobą połączone – warto pochylić się nad nimi na długo przed budową obiektu.