Swoboda działalności gospodarczej oznacza, że każdy może pracować na swoją rzecz w dowolnie wybranej branży. Niekiedy konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków w tej kwestii jak choćby uzyskanie stosownych pozwoleń lub koncesji. Okazuje się jednak, że swoboda działalności gospodarczej nie jest tak do końca pełna, istnienie bowiem możliwość orzeczenia zakazu jej wykonywania.
Spis treści:
-
Kiedy można orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej?
-
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przy przestępstwie
-
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przy upadłości
Kiedy można orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej?
Jedynym uprawnionym w Polsce podmiotem w kwestii orzekania takiego zakazu jest sąd. Żaden inny organ nie posiada kompetencji w tym zakresie, a więc niemożliwe jest wprowadzenie zakazu np. przez organ administracyjny lub samorząd zawodowy.
Zakaz prowadzenia działalności musi wiązać się z przeprowadzeniem odpowiedniej rozprawy – karnej lub upadłościowej. W zasadzie tylko te dwie gałęzie prawa odnoszą się do omawianego zakazu, powstaje on więc wtedy, gdy przedsiębiorca popełni określone przestępstwo albo spełnią się przesłanki ukryte w Prawie upadłościowym.
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przy przestępstwie
Do najczęstszych sytuacji orzekania zakazu prowadzenia działalności dochodzi w przypadku popełnienia czynów zabronionych przez przedsiębiorcę. Z reguły dotyczą one kwestii finansowych, czasem czynów nieuczciwej konkurencji. W rzeczywistości omawiany zakaz jest środkiem karnym orzekanym na podstawie art. 39 pkt 2 Kodeku karnego. Środek karny z tej regulacji służy osiągnięciu celów związanych z karnym oddziaływaniem sądu na sprawcę przestępstwa. Środek ten, w zależności od oceny sądu karnego, stosowany jest w celu wzmocnienia funkcji prewencyjnej rozstrzygnięcia sądu (i to w kontekście społecznego oddziaływania kary, jak i jej funkcji wychowawczej czy zapobiegawczej).
Polski system prawny zawiera bardzo dużą liczbę przestępstw, które wiążą się z możliwością orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez sąd. To czy tak się stanie i na jak długo zostanie orzeczony zakaz zależy od okoliczności danej sprawy, typu popełnionego czynu, zachowania sprawy oraz decyzji podjętej przez skład orzekający. W tym przypadku nie możemy więc mówić o konkretnych przesłankach decydujących o wydaniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przy upadłości
Zupełnie inaczej jest w przypadku postępowania upadłościowego, w którym mogą pojawić się konkretne przesłanki decydujące o w prowadzeniu zakazu prowadzenia działalności. Zgodnie bowiem z treścią art. 373 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia osoby, która ze swojej winy:
-
będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości albo
-
faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, albo
-
po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, w tym danych w postaci elektronicznej, do których wydania lub wskazania była obowiązana z mocy ustawy, albo
-
jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo
-
jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.
Podejmując decyzję w kwestii zakazu prowadzenia działalności gospodarczej sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę skutki podejmowanych działań (co odnoszone jest także do niezłożenia w terminie wniosku o ogłoszenie), w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli. Związek przyczynowy pomiędzy uchybieniami wymienionymi w art. 373 ust. 1 pkt 1-4 Prawa Upadłościowego, a obniżeniem wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiarem pokrzywdzenia wierzycieli ma - obok stopnia winy - „zasadnicze znaczenie”. Treść art. 373 ust. 2 Prawa Upadłościowego nie wyłącza - przynajmniej w świetle wykładni literalnej - sytuacji, w której niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w stosownym terminie skutkuje pokrzywdzeniem wierzycieli, mimo że wartość przedsiębiorstwa dłużnika (zwłaszcza szacowana metodą majątkową) nie ulega dalszemu obniżeniu.
Permanentne trwanie przedsiębiorcy w stanie niewypłacalności stanowi istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa obrotu, a niewypłacalny dłużnik, który nie decyduje się na uruchomienie procedury upadłościowej, lecz nadal występuje w obrocie gospodarczym, zaciągając nowe zobowiązania, narusza reguły lojalności względem innych uczestników obrotu, Dla oceny rozmiaru pokrzywdzenia wierzycieli istotne jest m.in. ustalenie, czy w okresie opóźnienia w zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości powstały dalsze wierzytelności, które już w chwili ich powstania nie miały szans na ich zaspokojenie. Za interpretacją taką przemawia wzgląd na potrzebę ochrony obrotu przed osobami, które nie są w stanie sprostać podstawowym wymaganiom prowadzenia działalności gospodarczej, a przez to stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa obrotu prawnego oraz praw innych osób, leżący u podstaw przepisów przewidujących sankcję cywilnoprawną w postaci orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.
Na zakończenie niniejszego artykułu chcielibyśmy podziękować kancelarii TMH (TMH Tomasz Marek Marcin Hotel Adwokaci i Radcowie Prawni) za udostępnienie źródeł oraz wskazówki przy przygotowaniu tego tekstu. Misją naszej Redakcji jest dostarczanie rzetelnych informacji z zakresu prawa, które mogą pomóc czytelnikom lepiej zrozumieć swoje prawa i obowiązki. Mamy nadzieję, że ten artykuł przyczyni się do budowania świadomości problemu, który opisaliśmy. Pamiętajmy jednak, że niniejszy tekst nie jest poradą prawną i w przypadku konieczności rozwiązania konkretnych problemów prawnych, zalecamy skorzystanie z usług profesjonalnego adwokata. Redakcja LawMedia.pl
Polecamy również: