Od lat południowa Polska cechuje się bardzo złą jakością powietrza powodowaną przez zjawisko smogu. Mieszkańcy Zabrza coraz częściej narzekają na trudności z oddychaniem przebywając na “świeżym” powietrzu. Jak podają badania Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 33 z 50 miast w Unii Europejskiej o największym stężeniu pyłu PM2,5 znajduje się właśnie w Polsce. Natomiast najbardziej zanieczyszczone miasta Polski znajdują się w południowej części kraju. Czym jest to spowodowane i czy mamy realne szanse na ochronę swojego zdrowia przed smogiem?
Smog to nienaturalne zjawisko występujące w postaci mgły zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Powstały na skutek działalności człowieka w połączeniu z niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi takimi jak bezwietrzna pogoda oraz duża wilgotność powietrza. Głównym czynnikiem powstawania smogu jest nieodpowiednia instalacja grzewcza, która znajduje się w ponad 49% polskich gospodarstwach domowych. Nieumiejętne używanie kotłów górnego spalania do ogrzewania domów jednorodzinnych i wielorodzinnych, wykorzystując w tym celu paliwa niskiej jakości lub palenie odpadów powoduje wydzielanie się dużej ilości dymu zawierającego niebezpieczne substancje zanieczyszczające powietrze.
Największe zagrożenie dla naszego zdrowia spowodowane smogiem występuje w okresie grzewczym - to wtedy z Polskich domów wydobywają się śmiertelnie niebezpiecznie związki chemiczne i pyły. Największym zagrożeniem dla człowieka są pyły zawieszone PM2,5 i PM10 oraz silnie rakotwórczy bezno(a)piren.
Pyły o średnicy poniżej 10 mikrometrów czyli PM10 mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc, powodując szczególnie podczas wysiłku fizycznego kaszel, zadyszkę a nawet trudności z oddychaniem. Przebywanie w miejscu o dużym stężeniu pyłu w powietrzu w zależności od czasu, może mieć negatywny wpływ na przebieg chorób serca oraz powodować zwiększenie ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe, szczególnie płuc.
Pyły drobne czyli pyły o średnicy poniżej 2,5 mikrometra mogą przenikać również do krwi poprzez układ oddechowy. Dlatego pył PM2,5 został uznany przez WHO jako najbardziej szkodliwy ze wszystkich zanieczyszczeń atmosferycznych. Długotrwałe wdychanie PM2,5 prowadzi do skrócenia średniej długości życia. Nasilenie astmy oraz osłabienie czynności płuc może być spowodowane krótką ale intensywną stycznością z drobnym pyłem.
Jak we własnym zakresie chronić się przed smogiem?
Badania potwierdzają, że smog jest silnie trującym zjawiskiem, na skutek którego umiera ponad 40 tysięcy Polaków rocznie. W tym celu powinniśmy podjąć wszelkie możliwe środki mające na celu ochronę naszego zdrowia. Przebywanie na zewnątrz w dniach, w których poziom dopuszczalny dla pyłu PM2,5 przekracza 25 µg/m3 oraz dla pyłu PM10 przekracza 40 ug/m3 jest szkodliwe dla człowieka. Szczególnie narażone na takie warunki atmosferyczne są osoby chore, młode oraz starsze, a także kobiety w ciąży.
Chroniąc się przed smogiem powinniśmy przede wszystkim kontrolować stan jakości powietrza każdego dnia. Z pomocą przychodzą nam ogólnodostępne mapy z pomiarem jakości powietrza, które są prowadzone m.in. przez Stacje Państwowego Monitoringu Powietrza. W okresie, w którym stężenie pyłów w powietrzu przekracza dopuszczalne normy, powinniśmy przede wszystkim pozostać w domach. Pamiętając o ich wietrzeniu tylko w porach, w których jakość powietrza nie przekracza dopuszczalnych norm.
Niestety badania przeprowadzone przez Krakowski Alarm Smogowy oraz Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie pokazują, że przebywanie w domu nie zapewnia nam pełnej ochrony, gdyż stężenie pyłów w budynku jest średnio niższe tylko o 50%. Bezpieczeństwo w domu przed złej jakości powietrzem zapewnić mogą specjalne oczyszczacze powietrza. Natomiast osobom przebywającym na zewnątrz zaleca się przede wszystkim maski maski przeciwpyłowe DragonMask posiadające wymienny filtr z aktywnym węglem, dzięki czemu chronią nas w 99,9 proc. przed szkodliwymi pyłami.
W celu poprawy ogólnej jakości powietrza powinniśmy również zwracać szczególną uwagę na to czym ogrzewamy swoje domy oraz korzystać z komunikacji miejskiej - ograniczając tym samym emisję spalin w miastach.
