Regionalna Izba Obrachunkowa negatywnie zaopiniowała sprawozdanie Małgorzaty Mańki-Szulik, ówczesnej Prezydent Miasta Zabrze, dotyczące wykonania budżetu za 2023 rok. Co to oznacza dla obecnej władzy i miasta? Czy jest się czego obawiać?
Regionalna Izba Obrachunkowa - brzmi groźnie
RIO, czyli Regionalna Izba Obrachunkowa jest poważną instytucją, mającą m.in. nadzorować samorządy.
Jak czytamy na stronie MSWiA:
Regionalne izby obrachunkowe są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, podmiotów samorządowych i innych podmiotów korzystających z dotacji z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Organ ten może prowadzić kontrole, wydawać opinie, opracowywać raporty i wieloletnie prognozy dla konkretnych jednostek samorządu. Lista uprawnień jest nieco dłuższa, ale w ogólnym ujęciu RIO pełni rolę obserwatora i kontrolującego w kwestiach budżetowych. Bada legalność działań samorządów w kwestii wydatków, udzielania i zaciągania pożyczek.
Zabrze tym razem z negatywną opinią
W opinii opublikowanej pod koniec kwietnia br. padają kluczowe w ostatnich tygodniach zdania.
Na podstawie art. 13 pkt 5, art. 19 ust. 2 i art. 20 ust.1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1325) III Skład Orzekający Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach u c h w a l a, co następuje: § 1. Wydaje się negatywną opinię o przedłożonym przez Prezydenta Miasta Zabrze sprawozdaniu z wykonania budżetu Miasta Zabrze za 2023 rok.
Warto tu nadmienić, raz jeszcze, że chodzi o poprzedni budżet i poprzednią prezydent miasta. Rok 2023 Zabrze zakończyło z większym niż poprzednio długiem, co RIO zauważyło i wyraźnie podkreśla. To główny powód, dla którego rada miasta nie przyznała absolutorium. Co ciekawe, sprawozdanie za rok 2022 otrzymało od RIO:
pozytywną z zastrzeżeniami opinię o przedłożonym przez Prezydenta Miasta Zabrze sprawozdaniu z wykonania budżetu Miasta Zabrze za 2022 rok.
Czy opinie RIO mają znaczenie?
Dziennik ustaw mówi dość jasno o tym, czy opinie o sprawozdaniu lub stanie finansów miasta są wiążące i niosą za sobą konkretne konsekwencje prawne.
Art. 21. [Negatywna opinia o projekcie budżetu oraz o sprawozdaniu z wykonania budżetu]
1. Wydanie przez izbę negatywnej opinii o projekcie budżetu jednostki samorządu terytorialnego nie wstrzymuje procedury uchwalania budżetu, jednakże organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego obowiązany jest przed uchwaleniem budżetu przedstawić tę opinię organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty.
2. O negatywnej opinii wydanej w sprawie określonej w art. 13 pkt 5 prezes izby informuje właściwego wojewodę i ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
3. Negatywną opinię izby o sprawozdaniu z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego organ wykonawczy przedstawia organowi stanowiącemu jednostki wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty nie później niż przed rozpatrzeniem absolutorium dla organu wykonawczego
Choć opinie RIO należy traktować z pełną powagą, są raczej analizą przychodów i wydatków, raportami, z którymi zapoznają się władze miasta, regionu, media i mieszkańcy, którzy wiedzą, jak szukać takich informacji. Ostatni raport wskazuje na przykład, że:
Wynik budżetu za 2023 rok jest ujemny, wykonany deficyt budżetu wynosi 143.884.433,72 zł i jest o 11.418.508,72 zł wyższy niż deficyt planowany. Powyższe spowodowane było zrealizowaniem niższych od planowanych dochodów bieżących i majątkowych.
Wiemy więc, że nasze miasto wydało więcej, niż zarobiło. Kolejny ustęp opinii mówi zaś o naruszeniu zasady równoważenia się budżetu i jaki jest najpoważniejszy zarzut.
Realizacja budżetu 2023 r. została dokonana z naruszeniem zasady równoważenia się (bilansowania) budżetu, zgodnie z którą różnica pomiędzy sumą dochodów i przychodów, a sumą wydatków i rozchodów powinna wynosić 0 lub być wartością dodatnią, o czym stanowi §13 Załącznika Nr 37 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej.
Przyczyną tej sytuacji jest posłużenie się w 2023 r. środkami stanowiącymi dochody przeznaczone na wydatki roku następnego. Wykorzystane zostały bowiem środki stanowiące ratę części oświatowej subwencji ogólnej otrzymanej w grudniu 2023 roku na poczet wydatków roku 2024.
Finalnie więc dług naszego miasta wzrósł, a ostatnie tygodnie sugerują raczej, że szybko z tego impasu nie wyjdziemy, choć wiadomo, że miasto już rozpoczęło zaciskanie pasa tam, gdzie się da.
Zgodnie z przedłożonym sprawozdaniem z wykonania budżetu, zadłużenie Miasta Zabrze na dzień 31 grudnia 2023 r, wynosiło 781,955.781,74 zł, co stanowi 62,3 % dochodów wykonanych. Zadłużenie Miasta w wyniku wykonania budżetu 2023 roku wzrosło nominalnie o 98.317.689,86 zł.
Podsumowując, wielokrotne naruszenie ustawowych reguł obowiązujących w toku wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego, dalszy wzrost zadłużenia Miasta, przy jednoczesnym uwydatnianiu się problemów z płynnością finansową, zdaniem Składu Orzekającego uzasadnia wydanie negatywnej opinii o wykonaniu budżetu roku 2023.
Reasumując, Dzięki opiniom Regionalnych Izb Obrachunkowych gminy, media, potencjalni inwestorzy, a przede wszystkim mieszkańcy mają wgląd w aktualną kondycję miejskich finansów.
W związku z tym, że gminy powinny się do raportu odnieść, możemy domniemywać, że uwagi organu kontrolującego zostaną wzięte pod uwagę. Negatywne opinie RIO to żółta kartka dla sposobu, w jakim gospodaruje się finansami publicznymi. Może mieć, ale nie musi wpływ na rozwój danej miejscowości, bowiem dobrze prosperujące gminy i powiaty są atrakcyjne dla mieszkańców i inwestorów.
Co nas czeka w nadchodzącej kadencji?
Mając świadomość tego, że nasze miasto ma do spłacenia prawie 800 milionów złotych zobowiązań, należy się szykować raczej na “chude lata”.
Już wiadomo, że nie odbędzie się część imprez miejskich, że wzrosną ceny wejściówek do niektórych instytucji, a w urzędzie miasta zaczęły się zwolnienia. Jeszcze nieoficjalnie, ale o fakcie tym informują m.in. radni.
Odnośnie tych ostatnich, czekamy na komentarz ze strony miasta, wczoraj bowiem wysłaliśmy kilka pytań dotyczących aktualnych wydarzeń.