Wywłaszczenie to nic innego jak legalne pozbawienie prawa własności określonej osoby. W praktyce pojawia się wtedy, gdy planowane są inwestycje dokonywane na cele publiczne. Każde wywłaszczenie wiąże się z prawem do uzyskania stosownego odszkodowania – jak ustalana jest jego wysokość? Czy możliwe są negocjacje w sprawie odszkodowania za drogi?
Czym jest wywłaszczenie?
Zgodnie z treścią art. 122 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, w przypadkach, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony lub uzasadnionych ważnym interesem gospodarczym starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w drodze decyzji, udziela podmiotowi, który będzie realizował cel publiczny, zezwolenia na niezwłoczne zajęcie nieruchomości po wydaniu decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, jeżeli zwłoka w jej zajęciu uniemożliwiałaby realizację celu publicznego, na który nieruchomość została wywłaszczona. Decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.
Wywłaszczenie jest więc formą pozbawienia prawa własności określonej osoby w zgodzie z obowiązującymi przepisami. Stanowi więc wyłom od ogólnej zasady chroniącej prawo własności, jako najsilniejsze prawo w Polsce.
Cel wywłaszczenia
Wywłaszczenie każdorazowo jest możliwe do przeprowadzenia tylko ze względu na ważny cel lub interes społeczny. Należy przy tym zaznaczyć, że pojawić się może tylko wtedy, gdy nie da się zrealizować danego zamierzenia bez pozbawienia kogoś prawa własności określonej rzeczy.
W praktyce wywłaszczenia obejmują nieruchomości położone na terenach przeznaczonych pod budowę dróg i autostrad krajowych, ewentualnie innych obiektów użyteczności publicznej takiej jak stadiony, baseny itd.
Warto w tym miejscu podkreślić, że nie jest dopuszczalne wywłaszczenie nieruchomości dla celów utrzymania obiektu, gdy na tej samej nieruchomości dokonano już uprzednio realizacji celu publicznego polegającego na budowie, lecz bez uzyskania decyzji o jej wywłaszczeniu.
Odszkodowanie za wywłaszczenie
Wywłaszczony ma prawo do stosownego odszkodowania, nawet jeśli jest pozbawiony prawa własności tylko w pewnym zakresie. Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie jest bardzo zróżnicowana i zależy od wielu różnych czynników. Decydujące znaczenie ma tutaj wartość wywłaszczanej nieruchomości (lub jej odpowiedniej części).
Odszkodowanie za wywłaszczenie jest prawem każdego właściciela i powstaje na mocy powszechnie obowiązujących przepisów. Co prawda wywłaszczony może zrzec się przyznanej mu kwoty, jednak w praktyce takie zdarzenia w ogóle nie mają miejsca. Omawiane odszkodowanie jest bowiem formą rekompensaty dla oznaczonej osoby, które ma posłużyć mu w celu nabycia nowej nieruchomości.
Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie
Zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 i 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, odszkodowanie ustala starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości. Jeżeli w ramach odszkodowania została przyznana nieruchomość zamienna, w decyzji, takiej podaje się dodatkowo oznaczenie nieruchomości zamiennej według treści księgi wieczystej oraz według katastru nieruchomości, jej wartość oraz wysokość dopłaty.
Wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku gdy starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu.
Patron merytoryczny artykułu:
Odszkodowanie za wywłaszczenie - INLEGIS Kancelarie Prawne Kraków
Jana Sobieskiego 6/12
31-136 Kraków
tel. 12 307 14 01