Niedawno o zabrzańskiej dzielnicy Zandka zrobiło się głośno. Wszystko za sprawą pewnego zdjęcia firmy z Elbląga, które trafiło do Internetu. Miasto wygląda na nim jak uzdrowisko. Sami zobaczcie!
Zandka to osiedle robotnicze znajdujące się w Zabrzu, pomiędzy centrum, Biskupicami a Zaborzem. Powstało w latach w latach 1903-1922 wedle projektu grupy architektów z Berlina Charlottenburga. Głównym architektem był Arnold Hartmann. Kolonia została stworzona dla pracowników pobliskiej huty „Donnersmarck”. Osiedle patronackie zaplanowano z dużą starannością. Zadbano o to, aby mieszkańcy mieli nie tylko estetyczne budynki, ale aby otaczało ich wiele zieleni.
Jako pierwszy powstał budynek wzniesiony przy dzisiejszej ulicy Stalmacha 20, a przeznaczony był dla dwóch dyrektorów huty. Oddano go do użytku na początku 1908 roku. W tym samym czasie gotowe było też przedszkole przy ul. Stalmacha 9. Kolejny powstał przy ul. Krakusa 2 prawdopodobnie w 1914 roku. Kolonia huty „Donnersmarck” należy do najciekawszych zespołów domów robotniczych, zbudowanych na początku XX wieku na Górnym Śląsku. Zespół ten tworzą 49 wolnostojących budynków, w tym 46 budynków mieszkalnych. Pozostałe obiekty to: budynek Komendy Miejskiej Powiatowej Straży Pożarnej w Zabrzu (ulica Stalmacha 22), budynek Klubu Zakładowego Huty (dawniej szkoła podstawowa) przy ulicy Stalmacha 9, gdzie obecnie mieści się siedziba Straży Miejskiej w Zabrzu oraz budynek mieszkalno-usługowy przy ulicy Krakusa 8.
Osiedle słynące z ciekawej architektury i niezwykłej kameralności zostało podpalone w styczniu 1945 roku, po wkroczeniu Armii Radzieckiej do Zabrza. Płomieni nie uniknął też kościół Ducha Świętego. Kolonia robotnicza podupadła znacznie też w czasach PRL. A dziś odkrywamy ją na nowo.
Kiedy w ubiegły weekend na facebooku pojawiło się zdjęcie prezentujące zabudowę zabytkowego zabrzańskiego osiedla, internauci mieli za zadanie zgadnąć, gdzie zostało zrobione. Komentowali, że zostało wykonane w jakiejś miejscowości uzdrowiskowej.
Co ciekawe, tak unikatowe w skali regionu osiedle nie ma jeszcze swojej podstrony na Wikipedii. Może czas to zmienić?